KISALTMALAR

Kelimeyi dinlemek için ikona, ayrıntıları görmek için kelimeye tıklayınız.
  • Hz. - hazreti... hazreti Genellikle kısaltma olarak yazılır. Asla "he:ze:" olarak okunmaz.
    Anlam: Yüce kabul edilen kimselerin isimlerinin başına saygı, övme, yüceltme amacıyla getirilen unvan. (Farsça isim tamlaması kuralıyla kullanılır: Hazret-i İsmail vb. )
  • OHAL olağanüstü hâ:li Uzun hali okunur. "ohal" şeklinde okunmaz. 'OHAL' yazımını gazeteler üretmiş olabilir. Resmi Gazete'de ve kanunlarda "olağanüstü hal" olarak geçiyor. TDK Sözlük'te yazımı: "olağanüstü hâl -li". 'hâl' uzun ses barındırdığı için ""olağan͜üstü hâ:lin" diye telaffuz edilmeli. Hecelemesi: o-la-ğa-nüs-tü-hâl OHAL, Olağanüstü Hal tamlamasının kısaltması sayılabilir. Aslında tamlama içindeki Olağanüstü kelimesi O olarak kısaltılmış. Bu tamlamanın dışında olağanüstü kelimesinin bu şekilde kısaldığı başka bir kullanım yoktur. O hal, bu hal, şu hal der gibi Ohal yasası diye okunmamalıdır. Oksijenin simgesi de kısaltma sayıldığı için O olarak yazılır. Oksijenli su hiçbir zaman Osu diye söylenmez. Metin yazımında veya kuşaklarda OHal yasası diye yazılsa da Ohal diye okunmamalı, açılımı olan Olağanüstü hal denilmelidir. (TRT Başspikeri Şener Mete)
    Anlam: Tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım, Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması durumunda uygulanan, kanunla belirtilen olağanüstü yetkilerin sivil yönetime verilmesi ve kullanılması durumu.
  • as - (as) - (a.s.) aleyhisselâ:m Mutlaka uzun hâli söylenir. Kısaltma genellikle parantez içine yazılır.
    Anlam: "Allah'ın selamı onun üzerine olsun" anlamında genellikle peygamberlerin isimlerinden sonra getirilen dua ifadesi.
  • b. - bin bin Genellikle iki isim arasında 'b.' kısaltmasıyla yazılır ve "... bin ..." olarak okunur.
    Anlam: 'Oğlu' demektir. 'İbn' kelimesinin kısaltılmış şekli olup Arap dili kuralına göre yapılan isimlerde, bir kimsenin kimin oğlu olduğunu göstermek üzere, soyadı yerine geçen baba adıyla oğul adı arasına getirilir. (Kubbealtı Lügati) Arapçada isimler, Şahsın adı + بِنْ (bayansa بِنْت) + baba adı şeklinde sıralanır. Örneğin: Ali b. Ebi Talip. Sondaki isim baba adı olduğu için şu şekilde çevrilir: Ebu Talip oğlu Ali. Târık b. Ziyad: Ziyad oğlu Târık. Bazen baba adları 4. ve 5. kuşak babaya kadar gider: جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ حَسَنِ بْنِ عَلِىٍّ Ca’fer b. Muhammed b. Ali b. Hasan b. Ali (yani, Ali oğlu Hasan oğlu Ali oğlu Muhammed oğlu Cafer) (Kaynak: fasiharapca.com)
  • bint binti... Genellikle 'bint' olarak yazılır. 'bnt.' şeklinde kısaltmalı olarak da yazılabilir; 'binti..." şeklinde okunur. Arapça kadın isimlerinde "b." olarak yazılsa da bu kısaltma "bin" değil "binti" okunur.
    Anlam: "Kızı" demektir. "Oğlu" anlamına gelen 'İbn' kelimesinde olduğu gibiArap dili kuralına göre yapılan isimlerde, bir kimsenin kimin kızı olduğunu göstermek üzere, soyadı yerine geçen baba adıyla kızı adı arasına getirilir. Arapçada isimler, Şahsın adı + بِنْت (erkekse بِنْ)+ baba adı şeklinde sıralanır. Örneğin: Hatice bint Huveylid (Peygamberimizin ilk eşi) Sondaki isim baba adı olduğu için şu şekilde çevrilir: Huveylid kızı Hatice.
  • cc - (cc) celle celâ:lühü 'a' ince ve uzun.
    Anlam: 'Allah' adı anıldıktan sonra söylenen, 'azameti yüce ve ulu olan' anlamında bir saygı ifadesidir.
  • ebu ebu: 'u' sesi uzun.
    Anlam: "Babası" anlamında Arapça bir künye. Lakap olarak kullanılır. (Ar. eb “baba” kelimesinin merfû şekli ebū) 'Eb' kelimesinin, künye olarak kullanılan Arapça isim tamlaması şeklindeki özel isimlerin veya deyim niteliğindeki bâzı tamlamaların başında aldığı şekil. (Kubbealtı Lügati) Ebû Hanîfe. (Hanifliğin, doğruluğun babası) Ebû Bekir. Başında harf-i târif bulunan kelimelerin önüne geldiği zaman “Ebü'l”, “Ebe'l” şeklini alabilir: Ebü’l-Kāsım. (Kâsım'ın babası -Peygamber Efendimizin künyesi-) Kişinin anne, baba, dede, kardeş, amca, hala, dayı, teyze vb. yakınlarından birine izâfesinin künye olup olmadığında ihtilâf edilmiştir. Bu tür izâfeler daha çok, bir yakınıyla anılmanın kişiyi daha iyi tanıtacağı veya ona bir şeref kazandıracağı düşüncesiyle yapılır. Medih, zem ve vasıf ifade eden izâfeler künye değil lakap sayılır. Künye, yazım geleneğinde lakaptan sonra ve isimle nisbeden önce yazılır. Künye kız veya erkek ayırımı yapılmaksızın en büyük çocuğa göre verildiğinden Resûl-i Ekrem, Ebü’l-Kāsım künyesini ilk çocuğu olan Kāsım’dan alırken sahâbeden Temîm ed-Dârî kızının adıyla Ebû Rukayye şeklinde künyelenmiştir.(İslam Ansiklopedisi)
  • ibn ibn-i... İbin şeklinde telaffuzu kulağa hoş gelmez. "...'nın oğlu" anlamında tamlama yapılarak "ibn-i....." şeklinde söylenir.
    Anlam: Arapça 'oğul' demektir. Arap usulüyle İslam kültüründe isim alma şekli olarak kullanılır.
  • ra - (r.a.) - (ra) radıyalla:hü anh Noktalı (r.a.) veya noktasız olarak (ra) kullanılabilmekte. Ebu Bekir radıyallahü anh. (Son sesler ince olduğu için sonuna İnce sıradan ek alır örneğin Hz. Ebu Bekir’in (ra) şeklinde yazıldıysa Hz ebu bekir radıyallahü anh'in şeklinde okumak daha doğru. Hz. Ömer’e (r.a.) yazıldıysa “hazreti Ömer radıyallahü anh'e” şeklinde. Pek tercih edilmemekle birlikte “Hz. Osman’ın –radıyallahüanh-“ kısaltma ekten sonra da telaffuz edilebilmektedir.) İki sahabe sayılıp (ra) kullanılırsa kalıbın tesniye hali kullanılır: “Hz. Enes ve Hz. Ömer radıyallahü anhüma” (Allah o ikisinden razı olsun) Çok kişi sayılırsa: “Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Ali radyallahü anhüm” (Allah onlardan razı olsun) İsim dişilse (müennes), “Hz Hatice radıyallahü anha” olarak okunur. Dişil durumlarda karıştırılmayı önlemek için bazen (r.anha) şeklinde yazılır.
    Anlam: Allah ondan/onlardan razı olsun anlamında dua ifadesinin kısaltması. Sahâbeden isimlerin sonunda veya bazı büyük zatların ismi okunduktan sonra söylenir. Seslendirirken açılımı telaffuz edilir.
  • rh - (r.h) - (rh.a) rahmetulla:hi aleyh
    Anlam: Allah ona rahmet etsin demektir; hayatta olmayan mü'minlerin isimlerinden sonra kullanılır.
10 madde.